ปีหน้าจะครบรอบ 100 ปีของ Kiwaya สำนักอูคูเลเล่ที่เก่าแก่ที่สุด และเป็นผู้ริเริ่มอูคูเลเล่ในญี่ปุ่นตั้งแต่สมัยโน้น ผมเองก็จะได้ไปร่วมงานฉลองของเขาด้วย ซึ่งตามปกติ Kiwaya จะจัดงานประกวดอูคูเลเล่ชิงแชมป์ประเทศญี่ปุ่นขึ้นทุกสองปี ผมได้ทำหน้าที่เป็นคณะกรรมการตัดสินมาแล้ว 3 ครั้ง ส่วนครั้งนี้ครบ 100 ปี จะมีการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ ที่พอจะบอกได้ก็คือเขาจะประกวดกันระดับโลกเลย ไม่ได้เจาะจงเฉพาะในญี่ปุ่นเท่านั้น ผมเลยคิดว่าคนชอบอูคูเลเล่น่าจะมาทำความรู้จักกับ Kiwaya กันดีกว่าครับ โดยผมขอเล่าแบบย้อนไปตั้งแต่ยุคแรกเริ่ม หรือเมื่อเกือบ 1 ศตวรรษที่แล้วเลย
Kiwaya เริ่มต้นกิจการขึ้นมาแม้เกี่ยวข้องกับดนตรี แต่ไม่ได้ทำอูคูเลเล่มาตั้งแต่ต้น เพราะ คิทาโร่ โอคะโมโตะ ผู้ก่อตั้ง เริ่มด้วยการทำร้านซ้อมเครื่องเล่นแผ่นเสียงในปี ค.ศ. 1919 ณ อะซะคุสะ โตเกียว อยู่ราว 20 ปี ก่อนจะเปลี่ยนไปขายแผ่นเสียงเมื่อช่วงยุค 1940’s
การเปลี่ยนแปลงจากร้านแผ่นเสียงสู่ร้านจำหน่ายเครื่องดนตรี เริ่มขึ้นเมื่อทายาทรุ่นที่ 2 ของ Kiwaya เรียวจิ โอคะโมโตะ เข้ามาสืบต่อกิจการจากพ่อของเขาในปี 1957 ซึ่งเป็นช่วงเดียวกับที่มนต์สเน่ห์ของวัฒนธรรมฮาวาย ตั้งแต่แฟชั่น ไปจนถึงระบำฮูล่า และเสียงเพลง ได้เข้ามาสู่ญี่ปุ่น และเป็นที่ชื่นชอบของทุกๆ คน ในระดับโคตรฮิตสะท้านประเทศ แน่นอนว่า อูคูเลเล่ คือสัญลักษณ์ของแฟชั่นและความนำสมัยที่ใครๆ ก็อยากมี (ไม่ต่างจากไทยเมื่อ 10 ปีก่อน จะต่างก็แค่ที่ไทยบ้าแต่อูคูเลเล่ ระบำไม่มา 555 )
ในยุคนั้นใครๆ ทำอูคูเลเล่ขาย ในประวัติศาสตร์ของ Kiwaya เข้าเล่าไว้ว่ายุคนั้นอูคูเลเล่ฮิตมากๆ แม้กระทั่ง โตชิบา บริษัทขายเครื่องไฟฟ้า ก็ผลิตอูคูเลเล่ขายกับเขาด้วย ส่วน เรียวจิ ก็เข้ามาทำอูคูเลเล่ขายกับเขาด้วย โดยให้ชื่อแบรนด์ของอูคูเลเล่ที่เขาทำมาขายว่า Famous โดยตั้งใจให้ชื่อนี้เป็นศิริมงคง เพื่อจะได้กลายเป็นแบรนด์อูคูเลเล่ยอดนิยม แต่พอเขาเริ่มทำ Famous ปุ๊บ กระแสบ้าฮาวายที่ญี่ปุ่นก็ถดถอยลง ตามความเป็นไปของแฟชั่น
ในขณะเดียวกันในทั่วโลก ก็เป็นขาลงของอูคูเลเล่เช่นกัน จากเครื่องดนตรีที่เป็นที่นิยม เป็นพระเอกของเครื่องดนตรี ก็ถูกแทนที่ด้วยกีตาร์ไฟฟ้า และเพลงร็อคแอนโรล จนอูคูเลเล่หายเข้ากลีบเมฆไป ทำให้ไม่ค่อยมีใครสนใจอูคูเลเล่นัก
ย้อนกลับมาที่ญี่ปุ่น หลายๆ คนที่หันมาขุดทองกับอูคูเลเล่ เมื่อกระแสมันหดหาย ก็เลิกราไปหาอย่างอื่นที่อยู่ในกระแสทำกัน ทว่าสำหรับ เรียวจิ เขาได้ตกหลุมรักอูคูเลเล่เข้าแล้ว เขาหันมาขายอูคูเลเล่เพราะเขาชอบของเขาจริงๆ ไม่ได้แห่ตามใครมาขาย ทำให้เขาตัดสินใจเดินหน้าผลิตอูคูเลเล่ขายต่อไป และเดินสายไปปรึกษาหารือกับศิลปินนักดนตรีต่างๆ เพื่อพัฒนาอูคูเลเล่ของเขาให้ดีขึ้น พร้อมทั้งผลักดันให้เกิดกลุ่มผู้เล่นอูคูเลเล่ตามเมืองต่างๆ ตลอดจนไปเจรจากับโรงเรียนให้นำอูคูเลเล่มาใช้ประกอบการศึกษาดนตรี ณ ตอนนั้น มีเพียง Kiwaya เท่านั้น ที่ยังยืนหยัดทำกิจการอูคูเลเล่ในประเทศญี่ปุ่น
มีอยู่ช่วงหนึ่งที่ผู้ผลิตอูคูเลเล่ชื่อดังของอเมริกา Martin เลิกผลิตอูคูเลเล่ ผู้คนที่อยากได้อูคูเลเล่คุณภาพดี และได้อรรถรสการเล่นไม่แพ้ Martin ต้องมาเสาะแสวงหาอูคูเลเล่ของ Kiwaya กัน ซึ่งเป็นเครื่องยืนยันว่าอูคูเลเล่ของ Kiwaya นั้นดีงามแค่ไหน
เวลาผ่านมาเนิ่นนานจนช่วงปลายปี 1990’s อูคูเลเล่เริ่มกลับมาฮิตอีกครั้ง การมาครั้งนี้ไม่ได้มากับวัฒนธรรมฮาวาย แต่มาในรูปแบบเครื่องดนตรีที่บรรเลงเพลงแจ๊ส และเพลงป๊อบ
เริ่มมีการนำเพลงที่บรรเลงด้วยอูคูเลเล่มาใช้ประกอบสื่อโฆษณา และความความนิยมในญี่ปุ่นก็กลับมาอีกครั้ง ครั้งนี้แรงกว่าเดิมมากนัก แน่นอนว่าพอคนญี่ปุ่นนึกถึงอูคูเลเล่ เขาจะนึกถึง Famous ทันที อันนี้เรื่องจริง เพราะที่ร้านริบบี มีลูกค้าญี่ปุ่นหลายราย เข้ามาเพื่อจะซื้อ Famous เท่านั้น แต่อูคูเลเล่ของ Kiwaya ที่ส่งไปจำหน่ายต่างประเทศ จะติดตรา Kiwaya ทำให้ต้องอธิบายกันยกใหญ่ ว่ามันคืออันเดียวกัน
สู่ทายาทรุ่นที่ 3 ของ Kiwaya ในปี 2002 เคียวโกะ ฮาระ ลูกสาวคนโตของ เรียวจิ ได้ก้าวขึ้นมาเป็นเสาหลักของ Kiwaya เธอได้ต่อยอดกิจการของตระกูลจากเป็นผู้ผลิตและจำหน่ายอูคูเลเล่ มาเป็นโรงเรียนสอนอูคูเลเล่ โดยผู้สอนระดับแนวหน้าของประเทศ พร้อมกันนี้ยังเปิดพิพิธภัณฑ์อูคูเลเล่แห่งแรกและแห่งเดียวในญี่ปุ่นขึ้นด้วย
เคียวโกะ ได้พาอูคูเลเล่ของญี่ปุ่นไปสู่มิติใหม่ ด้วยการสนับสนุน และผลักดันนักสร้างเครื่องดนตรีของญี่ปุ่น ให้พัฒนาอูคูเลเล่ชั้นดีออกมา โดยเปิดหนึ่งชั้นในตึกของ Kiwaya ให้พวกเขาเอาอูคูเลเล่ชั้นเลิศนั้น มาวางขาย มีสุดยอดของอูคูเลเล่ไฮเอนด์เชื่อสายญี่ปุ่นถือกำเนิดขึ้นมามากมาย
เคียวโกะยังได้ริเริ่มการประกวดอูคูเลเล่ชิงแชมป์ประเทศญี่ปุ่น โดยจัดขึ้นทุก 2 ปี และในการประกวดนี้ได้สร้างแรงบันดาลใจ และผลิตบุคลากรทางอูคูเลเล่ออกมามากมาย เรียกว่าใครที่เกี่ยวข้องกับอูคูเลเล่แล้วไม่ได้เกี่ยวข้องกับ Kiwaya น่าจะไม่มีล่ะครับ เพราะ Kiwaya เป็นผู้สร้างวงการอูคูเลเล่จริงๆ
ในปีหน้านี้ ผมเดาว่าจะมีการสืบทอดทายาทรุ่นที่ 4 เข้ามาดูแล Kiwaya และผมกำลังรู้สึกถึงการเปลี่ยนแปลงอีกขั้น จากการได้คุยกับพวกเขา จะมีทั้งการพัฒนาให้มีความเป็นนานาชาติ และการใช้ระบบออนไลน์มากขึ้น คนรุ่นใหม่รุ่นต่อไปกำลังจะเข้ามาพา Kiwaya ไปสู่ศตวรรษที่ 2 แล้ว
ผมในฐานะเพื่อนของพวกเขา ผมรู้สึกตื่นเต้น ไปพร้อมๆ กับรู้สึกว่าผมช่างตัวนิดเดียว เขาอยู่มา 100 ปีแล้ว เนิ่นนาน ยิ่งใหญ่กว่ากันนัก ผมมีอะไรต้องเรียนรู้จาก Kiwaya อีกมากมายจริงๆ และผมก็ภูมิใจที่ Kiwaya เลือกใช้ผมเมื่อถึงเวลาสำคัญ และให้ผมได้เรียนรู้ว่าการเป็นคนอูคูเลเล่ตัวจริงนั้นทำอย่างไร
เล่ามายาว จะบอกคุณว่า Kiwaya หลายรุ่น ตอนนี้มาถึงแล้วนะครับ ที่น่าดีใจคือตอนนี้เขามีรุ่นราคาเบาๆ ด้วย เพียง 5-6,000 บาท ก็ได้อูคูเลเล่ตามสรรพคุณ Kiwaya แล้ว ถ้าได้ลอง คุณจะทราบว่าความเรียบง่ายที่สุนทรีย์นั้นเป็นเช่นไร แล้วพบกันครับ
ด่อง
เครดิตภาพ และข้อมูลจาก คิวายะ
Pictures and story credit : Kiwaya Japan